آزمایش کالپروتکتین (Calprotectin)

کالپروتکتین، پروتئین مترشحه از نوعی سلول سفید خونی به‌نام نوتروفیل است. با بروز التهاب در لوله‌ی گوارش، نوتروفیل‌ها به این ناحیه آمده و کالپروتکتین آزاد می‌کنند؛ در نتیجه میزان این پروتئین در مدفوع نیز افزایش می‌یابد. این آزمایش، با سنجش میزان کالپروتکتین موجود در مدفوع، وجود التهاب در روده‌ها را تشخیص می‌دهد.

التهاب روده‌ها با بیماری التهابی روده (IBD) و برخی عفونت‌های باکتریایی لوله‌ی گوارش مرتبط است؛ ولی ربطی به سایر بیماری‌هایی که حرکات روده را تحت‌تاثیر قرار داده و موجب علائم مشابهی در فرد می‌شوند، ندارد. در واقع از آزمایش کالپروتکنین می‌توان برای تمایز بیماری التهابی از غیرالتهابی استفاده کرد.

آزمایش کالپروتکتین، تست مدفوعی‌ست که برای تشخیص التهاب روده‌ها کاربرد دارد. التهاب روده‌ها با برخی عفونت‌های باکتریایی و در افراد مبتلا به بیماری التهابی روده، با شدت فعالیت بیماری مرتبط است. این آزمایش، تست تشخیصی نیست بلکه برای تمایز بیماری التهابی روده (IBD) از بیماری‌های غیر‌التهابی و همینطور نظارت بر شدت بیماری التهابی روده استفاده می‌شود.

برای انجام این آزمایش، نمونه‌ی مدفوع در ظرف تمیزی که از آزمایشگاه تحویل گرفته‌شده، بدون مخلوط شدن با آب یا ادرار جمع‌آوری می‌شود.

این آزمایش زمانی که فرد شاهد وجود علائم التهاب در سیستم گوارشی خود شده و یا برای تمایز بیماری التهابی روده از بیماری‌های غیر‌التهابی اتجام می‌گیرد.

علائم و نشانه‌های بیماری التهابی روده در زمان‌ها و افراد مختلف، متفاوت است. علائم ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر شود:

مقادیر کالپروتکتین پایین به معنی این است که احتمالاً علائم مشاهده‌شده به‌دلیل بیماری غیر‌التهابی‌ست. نمونه‌هایی از این شامل عفونت‌های ویروسی لوله‌ی گوارشی و سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) است. برخلاف بیماری التهابی روده، سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر موجب التهاب روده‌ها نمی‌شود؛ بلکه سبب شکم‌درد‌های شبیه به اسپاسم شکم به‌همراه اسهال و/یا یبوست می‌شود. افرادی که کالپروتکتین پایینی دارند، آندوسکوپی به احتمال کمتری مفید واقع خواهد‌شد.

مقادیر متوسط کالپروتکتین ممکن است نشانه‌ی وجود التهاب و یا تشدید بیماری فرد شود. تکرار چند‌باره‌ی این تست با نتایج متوسط یا افزاینده میزان این پروتئین، نشانه‌ی نیاز به آندوسکوپی‌ست.

مقادیر بالا از کالپروتکتین در نمونه‌ی مدفوع فرد، نشانه‌ی این است که در بدن او التهاب وجود داشته و احتمالاً این التهاب در روده‌هاست ولی محل دقیق التهاب و دلیل بروز آن را نشان نمی‌دهد. در حالت کلی، درجه‌ی افزایش کالپروتکتین با شدت التهاب روده‌ها رابطه‌ی مستقیمی دارد.

افزایش کالپروتکتین معمولاً در بیماری التهابی روده مشاهده می‌شود ولی ممکن است در عفونت‌های باکتریایی، برخی عفونت‌های انگلی و سرطان روده‌ی بزرگ نیز دیده‌شود. برای تشخیص علت التهاب، نشانه‌ها و علائم به‌همراه این تست، ممکن است آندوسکوپی (کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی) نیز انجام بگیرد.

در افرادی که به‌تازگی به بیماری التهابی روده مبتلا شده‌اند، غلظت کالپروتکتین بسیار بالاست.