کم‌خونی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

از طریق برخی خودآزمایی­‌ها که به‌تنهایی در منزل قابل انجام هستند، می‌­توانید متوجه کم‌خونی شوید.

علائم و نشانه­‌های رایج کم‌خونی عبارت‌اند از:

همچنین ممکن است در ادرار یا مدفوع، خون مشاهده شود. خون در ادرار می­‌تواند قرمز یا صورتی کم‌رنگ به نظر برسد، در حالی که مدفوع خونی می‌­تواند قرمز روشن یا سیاه باشد. اگر خون‌ریزی مکرر دستگاه گوارش دارید، پزشک یک کیت آزمایش خانگی را برای شناسایی خون در مدفوع تجویز می­‌کند.

کم‌خونی برای سلامتی خطرناک است. همچنین، علائم کم‌خونی می‌­تواند نشانه‌ای از سایر مشکلات سلامتی جدی باشد. در صورت مشاهده‌ی علائم کم‌خونی، حتماً برای ارزیابی کامل به پزشک مراجعه کنید.

پزشک برای ارزیابی کم‌خونی یک‌سری ناهنجاری­‌های رایج جسمی را بررسی می­‌کند. این ناهنجاری­ عبارت‌اند از:

لازم است به پزشک در مورد شروع ایجاد این تغییرات، مدت زمان ایجاد علائم و روند تغییر این علائم در طول زمان اطلاع داده شود.

برای تشخیص وجود کم‌خونی، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش را تجویز کند. آزمایش خون به تشخیص وجود یا عدم‌وجود کم‌خونی کمک می­‌کند. سایر آزمایش­‌ها برای شناسایی علت کم‌خونی به کار می‌­روند.

آزمایش‌­های رایج برای تشخیص کم‌خونی عبارت‌اند از:

این آزمایش، مهم­‌ترین تستی‌ست که برای تشخیص کم‌خونی استفاده می­‌شود و یک آزمایش خون استاندارد است که نیازی به آمادگی قبل از آزمایش ندارد. در این آزمایش، خون از ورید گرفته می­‌شود.

نتیجه‌ی آزمایش شامل تعداد گلبول قرمز و توضیحی درباره­‌ی اندازه گلبول­‌های قرمز خواهد بود. تعداد کمِ گلبول قرمز به معنی کم‌خون بودن فرد است. گلبول­‌های قرمز بزرگ (کم‌خونی ماکروسیتیک) نشان‌دهنده­‌ی کمبود ویتامین B₁₂ (اسید فولیک) یا کم‌خونی خطرناک است. گلبول­‌های قرمز کوچک (کم خونی میکروسیتیک) نشان‌دهنده­‌ی کمبود آهن یا خون‌ریزی است.

اسمیر خون، نمونه‌ی خونی است که به دقت زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. این ارزیابی می‌­تواند توصیفی از گلبول­‌های قرمز ارائه دهد. همچنین، ممکن است بیماری­‌هایی مثل کم‌خونی داسی‌شکل را شناسی کند. گاهی اوقات یک اسمیر خون می­‌تواند مشکلاتی مانند کم‌خونی همولیتیک ناشی از عفونت مالاریا یا سموم را نیز شناسایی کند. همین‌طور، اسمیر خون می­‌تواند برخی از سرطان­‌های خونی مانند لوسمی و لنفوم که باعث کم‌خونی می­‌شوند را تشخیص دهد.

پزشک ممکن است آزمایش­‌هایی را برای ارزیابی سطح آهن در بدن تجویز کند. آهن، یک ماده‌ی معدنی ضروری برای ساخت گلبول­‌های قرمز خون است. همچنین، وجود آهن برای سلامت عضلات، مغز استخوان و عملکرد اندام‌­ها مهم است. کمبود آهن در بدن باعث کم‌خونی ناشی از فقر آهن و سایر بیماری­‌های جدی می­‌شود.

تست‌­های آهن عبارت‌اند از:

همانند آزمایش CBC، آزمایش آهن نیاز به نمونه‌ی خون دارد. ممکن است پزشک از شما بخواهد که ۱۲ ساعت قبل از آزمایش چیزی جز آب نخورده یا ننوشید (آزمایش‌­هایی که نیاز به ناشتا بودن دارند معمولاً صبح‌هنگام انجام می­‌شوند).

نتایج آزمایش نشان می‌­دهد که مقدار آهن در بدن چه‌قدر است. نکته‌ی جالب‌توجه این است که حتی اگر نتایج آزمایش طبیعی نباشد، به معنی ابتلا به یک بیماری نیست. خانم‌ها به دلیل قاعدگی، اغلب سطح آهن پایینی دارند و برخی داروها مانند قرص‌­های ضدبارداری و استروژن می‌­توانند بر سطح آهن تأثیر بگذارند. اکثر شرایطی که باعث سطوح غیر‌عادی آهن می­‌شوند، قابل‌درمان هستند.

آزمایش­‌های دیگر به تعیین علت کم‌خونی کمک می­‌کنند؛ برای مثال، پزشک ممکن است کولونوسکوپی را برای ارزیابی این که آیا سرطان کولون مسئول کم‌خونی است یا خیر، تجویز کند. آزمایش‌هایی که به تعیین علت کم‌خونی کمک می‌­کنند شامل موارد زیر هستند:

تصویر‌برداری برای یافتن گسترش خون‌ریزی و رشد توده‌ی سرطانی که باعث کم‌خونی می­‌شوند، تجویز می‌­شود. تصویربرداری در کنار معاینه‌ی فیزیکی و آزمایش‌­ها به پزشک در تعیین علت کم‌خونی کمک می­‌کند. مثلاً اگر بیمار کم‌خونی ناشی از فقر آهن با سطح آهن طبیعی داشته باشد، تصویر‌برداری برای جست‌وجوی مناطق احتمالی که دچار خون‌ریزی هستند، انجام می­‌شود.

تصویر‌برداری مورد استفاده در ارزیابی کم‌خونی شامل موارد زیر است:

کم‌خونی، اغلب نشان‌دهنده­‌ی یک بیماری زمینه‌­ای است. می­‌توان تعداد کم گلبول­‌های قرمز یا گلبول­‌های قرمز تغییر‌یافته را به‌سرعت توسط آزمایش­ خون تشخیص داد. از تشخیص­‌های افتراقی برای یافتن علت یا عوامل خطر که منجر به کم‌خونی شده‌­اند، استفاده می‌شود.

موارد مورد‌ سنجش در تشخیص افتراقی کم‌خونی عبارت‌اند از:

یکی دیگر از مواردی که در تشخیص کم‌خونی باید مورد توجه قرار گیرد، عوارض جانبی داروهاست. بسیاری از داروها می‌­توانند به عنوان یک عارضه‌ی جانبی باعث کم‌خونی شوند. کم‌خونی ممکن است حتی پس از سال­‌ها مصرف دارو شروع شود.